فریمی از جنس فریب

 عینک‌های آفتابی کنار خیابانی نخرید! این عینک‌ها در مقابل آفتاب هیچ‌گونه محافظتی از چشم ندارد و در نهایت منجر به آسیب رساندن به چشم‌ها می‌شود.

این هشدار رییس اتحادیه صنف سازندگان و فروشندگان عینک است که تاکید می‌کند: وجود دست‌فروشان عینک، بازار این کالا را دچار اختلال کرده به طوری که مردم کمتر به سمت خرید عینک‌های طبی از مغازه‌ها رفته و به‌طور معمول خرید خود را از دست‌فروشان انجام می‌دهند. حمید ثابت قدم معتقد است: مردم در این موضوع نقش مهمی دارند و با خرید نکردن از دست‌فروشان، به بازار آنها رنگ رکود می‌بخشند.

این گفته‌ها در حالی مطرح می‌شود که نعمت الله منوچهری، عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی نیز جمع‌آوری دست‌فروشان را در هر بازاری امری دشوار و زمانبر می‌داند.

هر ساله و با گرم شدن بیشتر هوا، تعداد خریداران و مشتریان عینک آفتابی و درواقع، ضرورت استفاده از این محصول افزایش می‌یابد. در این میان برخی از افراد خرید خود را به دلایل اقتصادی و گاهی از روی ناآگاهی از دست‌فروشان انجام می‌دهند. اما سوالی که در این میان مهم و اساسی به نظر می‌رسد، این است که این افراد و مشتریان تا چه اندازه از استاندارد بودن عینک‌ها و از چگونگی تهیه و تولید آن اطلاع دارند؟ از سوی دیگر، تا چه اندازه درباره مضر بودن این عینک‌ها آگاهی دارند؟
 

80 درصد بازار وارداتی است

رییس انجمن علمی اپتومتری ایران در این باره معتقد است: عینک‌هایی که در خیابان‌ها، فرودگاه و خرازی‌ها تا مغازه‌های غیرمجاز و مراکز ساخت و فروش عینک طبی عرضه می‌شود، سلامتی چشم را تهدید می‌کند. علی میرزاجانی به تسنیم گفته است: توجه به عینک آفتابی برای افراد مانند توجه به سالن غذاخوری است که هنگام خوردن غذا باید از آن مکان مطمئن بوده وبه عبارتی آن مکان مجوز و استاندارد لازم را داشته باشد. چرا که امکان ندارد بتوانیم تک‌تک مواد غذایی مصرف شده در آن رستوران را از نظر بهداشتی بررسی کنیم. به گفته وی، درباره خرید عینک نیز همین مثال گویاست. بنابراین مسلم است که باید عینک را از مکان‌های دارای مجوز و قابل اعتماد تهیه کرد تا مشکلی برای مصرف‌کننده ایجاد نشود.

 محمدرضا لواسانی، تولیدکننده عینک آفتابی نیز در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: حدود ۸۰ درصد از عینک‌های آفتابی موجود در بازار وارداتی است. عینک‌های آفتابی وارداتی در صورت داشتن نشان(برند) معتبر از کشورهایی مانند ایتالیا، آلمان، فرانسه و عینک‌های فاقد نشان(برند) معتبر از کشورهایی شرقی همچون چین، کره و تایوان وارد می‌شوند. به گفته وی، گاهی نیز دیده می‌شود که نمونه برخی از نشان(برند)های معتبر اروپایی در چین تولید شده و با نشان (برند) اروپایی وارد کشور می‌شود. لواسانی تصریح می کند: مصرف‌کننده به هیچ وجه توانایی تشخیص استاندارد یا غیراستاندارد بودن عینک آفتابی را ندارد و در این موارد به صورت اعتماد بین خریدار و فروشنده عمل می‌شود.
 

لزوم اطلاع رسانی دقیق

در این میان، رییس اتحادیه عینک‌سازان و عینک‌فروشان بر لزوم آگاهی هرچه بیشتر مردم درباره غیراستاندارد بودن بسیاری از عینک‌های کنارخیابانی تاکید دارد و معتقد است: این وظیفه را به‌عهده رسانه‌ها اعم از مطبوعات، صداوسیما و... می‌دانم. به نحوی که با اطلاع‌رسانی و تهیه برنامه‌های مفید می‌توان سطح آگاهی و اطلاع مردم را از عینک‌های تقلبی و زیان‌هایی که برای سلامتی افراد دارند، افزایش داد.

این اظهارات در حالی بیان می شود که حمید ثابت قدم در گفت‌وگو با صمت اظهار می کند: یک جامعه آگاه، هیچ وقت عینک تقلبی با قیمت ۲۰ هزارتومان را از دست‌فروشان نمی‌خرد چون این عینک به طور مستقیم بر سلامت چشم و حتی پوست آنها تاثیر دارد. وی ادامه می دهد: بسیاری از افراد جامعه برای خرید گوشی تلفن همراه‌شان یک میلیون تومان هزینه می‌کنند اما حاضر نیستند این مبلغ را برای عینکی که در روزهای گرم تابستان استفاده از آن ضروری است پرداخت کنند. این در حالی است که این افراد هر ۶ ماه یکبار یا سالانه در حال تعویض تلفن همراه خود هستند. این‌گونه مسائل به فرهنگ‌سازی نیاز دارد و در مرحله اول باید این موضوع که کالاهایی را در اولویت خرید بگذارند که برای سلامتی شان مفید و ضروری است، بخشی از عقاید و زندگی افراد جامعه شود.
 

مشکلات اقتصادی، عامل خرید غیراستانداردها

مینا از مشتریان خرید عینک از دست‌فروشان خیابان ولیعصر است. شالی بنفش بر سر کرده و قصد دارد عینکی همرنگ با شالش بخرد و به اصطلاح آن را با لباسش ست کند. عینک را برمی‌دارد، روی چشمش می‌گذارد و رو به دوستش می‌چرخد «چطوره؟». دوستش لبخندی می‌زند و این یعنی تایید؛ عینک خریده می‌شود. او درباره خریدش به صمت می‌گوید: من عینک هایم را با رنگ لباس هایم هماهنگ می‌کنم. مثلا وقتی شال قهوه‌ای به سر دارم عینکی را انتخاب می‌کنم که فریم قهوه‌ای داشته باشد حالا اگر قرار باشد برای هر عینکی ۲۰۰ هزار تومان پول بدهم که هزینه‌اش زیاد می‌شود. به همین دلیل عینک ارزان‌تر با تعداد بیشتر می‌خرم.

مریم مشتری دیگری است که همیشه عینک‌هایش را از دست‌فروشان تهیه و زود به زود هم آنها را تعویض می‌کند. او معتقد است که از یک دست‌فروش خاص که او را می‌شناسد، خریدهایش را انجام می‌دهد. وی به صمت می گوید: خیلی وقت‌ها دلم می‌خواهد عینک آفتابی استاندارد بخرم اما راه تشخیص یک عینک استاندارد را نمی‌دانم. او ادامه می‌دهد: بعضی افراد می‌گویند اگر از مغازه‌ها عینک آفتابی بخرید به طور حتم آن عینک استاندارد است اما برای من یک بار پیش آمد که از مغازه عینک آفتابی و با نام استاندارد خریدم اما بعد متوجه شدم که عینک استاندارد نبود و از سویی گران هم بود. یعنی بعضی‌ها فکر می‌کنند اگر عینک را گران بخرند به‌طور حتم استاندارد است و این تصور اشتباهی است.

در این میان بهتر است پای صحبت‌های فروشندگان عینک‌های کنار خیابان هم نشست و استدلال‌های آنها را هم جویا شد. مرتضی.م فروشنده‌ای ۳۵-۳۴ ساله است که به صمت می‌گوید: از بندر جنس می‌آورم و همه اصل است. در جواب اینکه آنها را از کدام کشور تهیه کرده‌اید، می‌گوید: همه اینها خارجی هستند. اصل هستند و مارک. از آنور آب می‌آیند معلوم است که خوب هستند. مرتضی معتقد است هر جنس خارجی که وارد بازار داخلی می‌شود با کیفیت و استاندارد است. او فکر می‌کند این کالاها و محصولات گرانبها را با قیمتی اندک به مردم می‌فروشد و مردم تاحدودی ناشکر هستند و سعی می‌کنند جنسی که ارزان فروخته می‌شود را ارزان‌تر هم بخرند. رضا از دیگر دست‌فروشان عینک است که می‌گوید: عینک‌ها را از بازار می‌خرم. آن هم به‌طور عمده. او درباره استاندارد بودن عینک‌ها می‌گوید: عینک‌ها استاندارد هستند و همین محصولات را در مغازه‌ها هم می‌فروشند. وقتی در مغازه به فروش می‌رود یعنی استاندارد است. من این عینک را ۲۵ هزار تومان می‌فروشم اما در مغازه زیر ۷۵ هزارتومان نمی‌توانید آن را بخرید. رضا در بساطش عینک‌های طبی مطالعه هم دارد و درباره آنها می‌گوید: من مشتریان ثابت خود را دارم. به همین دلیل به تمام عینک‌هایی که برایشان آورده‌ام اطمینان دارند. او البته معتقد است که برخی از مشتریانش هم به طور تصادفی از او خرید می‌کنند.
 

جمع‌آوری دست‌فروشان تا سال آینده

وجود دست‌فروشان در بازار هر کالا نوعی ضربه اقتصادی و فشار به آن واحد صنفی است؛ چراکه مشتریان با خرید از این دست‌فروشان به رفع نیاز خود پرداخته و کمتر به سمت خرید از مغازه‌ها می‌روند. از سوی دیگر عرضه کالاهای وارداتی در بازار، تولید داخل را نیز کمتر خواهد کرد و انگیزه تولید را از تولیدکنندگان می‌گیرد. رییس اتحادیه صنف سازندگان و فروشندگان عینک در این‌باره می‌گوید: بسیاری از عینک‌هایی که در بازار هستند تولید داخل نبوده و از کشورهایی مانند چین، ترکیه، کره، ایتالیا و فرانسه وارد می‌شوند. این در حالی است که عینک‌های ایتالیایی و فرانسوی وارداتی کیفیت بهتری دارند. ثابت قدم با بیان اینکه خرید عینک نامناسب موجب به خطر انداختن سلامت چشم‌ها می‌شود، تصریح می کند: عدسی غیراستاندارد باعث باز شدن بیش از اندازه مردمک چشم در مقابل نور آفتاب شده و انواع مشکلات چشمی و سرطان‌ها را برای افراد به وجود می‌آورد. اما تلاش اتحادیه بر این است که با همکاری شهرداری، تا سال آینده با دست‌فروشان عینک برخورد و آنها را جمع آوری کند.

با توجه به اینکه بسیاری از مشتریان، قیمت بالای عینک‌ها را دلیلی برای خرید کالا از دست‌فروشان می‌دانند، ثابت قدم می‌گوید: افراد مجبور نیستند که حتما عینک‌های نشان(برند) و مارک که قیمت بالایی دارند، بخرند. آنها می‌توانند عینک‌های چینی درجه یک که نهایت قیمت آن ۱۲۰ هزار تومان است بخرند. البته عینک‌های گران هم بی‌دلیل گران نیستند چون قاب، شیشه و دیگر موارد آن استاندارد است. وی ادامه می دهد: بیشتر دست‌فروشان، عینک‌های غیراستاندارد به بازار عرضه می‌کنند اما این مردم هستند که نباید از آنها خرید کنند. چون عینک‌هایی که وارد کشور می‌شوند باید از سازمان استاندارد تاییدیه بگیرند و این کار مدتی زمان می‌برد. به این ترتیب عینک‌هایی که از راه‌های غیرقانونی وارد کشور می‌شوند، استاندارد نبوده و تاییدیه‌ای نیز از سازمان استاندارد نگرفته‌اند.
 

نظارت بر راه‌ها و مبادی ورود کالاها 

کنترل کردن دست‌فروشان راهی است که شاید به ذهن بسیاری ازافراد رسیده باشد اما این راهکار در مدت زمان کوتاهی جوابگو نخواهد بود و نیازمند تلاش‌های بیشتری است تا در طولانی‌مدت به نتیجه برسد. عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی با اشاره به نقش مجلس در همه امور به‌ویژه در این مسئله، اظهار می کند: به دلیل تعدد و بالا بودن دست‌فروشان عینک، کنترل و نظارت بر آنها بسیار دشوار می‌شود اما یکی از راه‌های حل این مشکل این است که ریشه این مسائل و راه‌های ورود این عینک‌ها را به کشور بررسی کنیم. به گفته نعمت‌اله منوچهری، تاکنون درخواستی مبنی بر رسیدگی به وضعیت دست‌فروشان به مجلس شورای اسلامی ارائه نشده است. وی ادامه می دهد: رسیدگی به این مسئله پیچیده است چون نظارت بر دست‌فروشان به دلیل ثابت نبودن محل فروش امری دشوار تلقی می‌شود. به عبارت دیگر، چون این افراد مانند مغازه‌دارها نیستند که در جایی ثابت فعالیت کنند و هربار در نقطه‌ای از شهر درحال فروشندگی هستند بنابراین کنترل و حتی برخورد با آنها به این راحتی‌ها امکانپذیر نخواهد بود و نیازمند برنامه‌ریزی و همکاری با سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مربوط است.نماینده خانه ملت پدیده دست‌فروشی در بازار را وسیع و در عین حال ریشه‌ای می‌داند و معتقد است تمامی سازمان‌هایی که مسئولیت رسیدگی به این مسئله را برعهده دارند، این کار را به گردن یکدیگر انداخته و به نوعی این وظیفه را از خود دور می‌کنند.

به گفته منوچهری، اطلاع‌رسانی به مردم می‌تواند تا حدودی از شدت این‌گونه مشکلات بکاهد. چراکه اگر مردم از تقلبی بودن این عینک‌ها خبر داشته باشند، خرید کمتری از دست‌فروشان خواهند داشت.عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی راه دیگر مقابله با شیوع پدیده دست‌فروشی را نظارت بر راه‌ها و مبادی ورود کالاها به کشور می‌داند و می‌گوید: این اتفاق از طریق کانال‌های امنیتی و نظامی می‌تواند کنترل و راه‌های غیرقانونی ورود این کالاها به کشور شناسایی شود. نقش مجلس شورای اسلامی نیز در این میان رسیدگی به این مشکل و تذکر دادن و پیگیری کردن است چراکه این موضوع نه تنها با سلامتی مردم بلکه با سرنوشت آنها در ارتباط است. وی معتقد است: مجلس به طور حتم باید برای حل این مشکل به مسئله ورود کند. همه افراد دست فروشی رایک معضل می‌دانند. معضلی که به اقتصاد جامعه آسیب می‌زند، اما پیش از هرنوع قضاوت بهتر است ریشه‌های روی آوردن به این پدیده را بررسی کنیم و از خود بپرسیم چرا فردی به دست‌فروشی روی می‌آورد؟ شاید ریشه‌یابی این معضل اجتماعی و البته اقتصادی راهکارهای بهتری را برای مقابله به ذهن مان برساند تا برای ریشه کن کردن آن دست به‌دست هم دهیم.